Ofsayt tanımı: Futbolda kısaca ofsayt kuralı nedir, ne demek ve nasıl olur?

Futbol, strateji ve becerinin mükemmel bir kombinasyonunu gerektiren bir oyun ve bu oyunun en önemli unsurlarından biri ofsayt kural. Ofsayt, oyunun akışını etkileyen ve takımların taktiklerini derinden etkileyebilen kritik bir kural. Bu kural, takım oyununu ve alan kullanımını doğrudan etkiler, böylece oyunun adil ve dengeli bir şekilde ilerlemesini sağlar.

OFSAYT NEDİR?

Ofsayt, FIFA Genel Sekreteri Urs Lins imzasıyla ülke federasyonlarına gönderilen 968 nolu sirkülere göre kafasının, vücudunun veya ayağının herhangi bir bölümünün rakibin kale çizgisine toptan ve sondan ikinci rakipten daha yakın olduğu anlamına gelir.

OFSAYT KURALININ AMACI 

Ofsayt kuralının temel amacı, oyunu daha rekabetçi ve stratejik hale getirmek ve aynı zamanda savunma oyuncularına karşı adil bir oyun ortamı sunmaktır. Oyuncuların ve taraftarların ofsayt kuralını tam olarak anlaması, maçların daha keyifli ve anlaşılır hale gelmesine katkıda bulunur. Bu kural, zamanla futbolun evrim geçirmesiyle birlikte değişikliklere uğramış ve modern futbolun ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. 

Ofsayt kuralının uygulanışı, hem oyuncular hem de hakemler için zorlayıcı olabilmekte ve kararların hızlı ve doğru bir şekilde verilmesini gerektirmektedir. Bu içeriğimizde, IFAB bilgileri ile futboldaki ofsayt kuralının ne olduğunu, nasıl uygulandığını ve oyun üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

OFSAYT POZİSYONU NEDİR?

IFAB tarafından yayımlanan 2023-2024 futbol oyun kuralları kitapçığına göre, ofsayt pozisyonu tanımı şu şekildedir;

Bir oyuncu aşağıdaki durumlarda ofsayt pozisyonundadır;

• kafasının, vücudunun veya ayaklarının herhangi bir kısmı rakip takımın yarı alanında (orta saha çizgisi hariç) ise ve
• kafasının, vücudunun veya ayaklarının herhangi bir kısmı rakip takımın kale çizgisine toptan ve sondan ikinci rakip oyuncudan daha yakın ise

Kaleciler de dahil hiçbir oyuncunun elleri ve kolları dikkate alınmaz. Ofsaytı belirlemek amacıyla, kolun üst sınırı koltuk altı bölgesinin alt hizası olarak kabul edilir. 

Bir oyuncu aşağıdaki durumlarda ofsayt pozisyonunda değildir;

• sondan ikinci rakip oyuncu ile aynı hizada ise
• son iki rakip oyuncu ile aynı hizada ise

OFSAYT İHLALİ NEDİR?

IFAB, aynı kitapçıkta ofsayt ihlali ile ilgili olarak da bilgi paylaşmıştır. Buna göre, takım arkadaşının topla oynadığı veya topa dokunduğu* anda ofsayt pozisyonunda olan bir oyuncu, aktif oyuna dahil olduğu gerekçesi ile, sadece aşağıdaki durumlarda ofsayt olarak cezalandırılır:

• takım arkadaşının oynadığı veya dokunduğu topla oynayarak veya topa dokunarak oyuna müdahale ederse
• aşağıda belirtilen durumlarda rakip oyuncuya müdahale ederse:
• görüş açısını açıkça kapatarak rakibinin topla oynamasını veya oynayabilmesini engellerse veya
• top için rakibiyle mücadeleye girerse veya yakınında bulunan topla oynamaya açıkça teşebbüs ederken, bu hareketi rakibini etkilerse
• rakip oyuncunun topla oynama becerisini açıkça etkileyen bariz bir hareket yaparsa

veya

aşağıda belirtilen durumlarda, topla oynayarak veya rakip oyuncuya müdahale ederek bulunduğu pozisyondan avantaj elde ederse: 

• top, kale direkleri, üst direk, maç görevlileri veya bir rakip oyuncudan geri döndüğünde veya sektiğinde
• top rakip tarafından bilerek kurtarıldığında

Ofsayt pozisyonunda bulunan bir oyuncu topu, bilerek elle oynama da dahil, topla bilerek *oynamış bir rakip oyuncudan alırsa, rakip oyuncunun bilerek yaptığı kurtarma dışında, bulunduğu pozisyondan avantaj elde etmiş olarak değerlendirilmez.

*’Bilerek oynama’ (bilerek elle oynama hariç), bir oyuncunun aşağıdaki ihtimallerle topu kontrol etmesidir:

• Takım arkadaşına pas vermek,
• Topa sahip olmak; ya da
• Topu uzaklaştırmak (örneğin ayak veya kafa ile)

Eğer, topu kontrol eden oyuncunun verdiği pas, topa sahip olma veya topu uzaklaştırma girişimi hatalı veya başarısız olursa, bu durum oyuncunun topla ‘bilerek oynadığı’ gerçeğini ortadan kaldırmaz.

Aşağıdaki kriterler, bir oyuncunun topu kontrol ettiğinin ve sonuç olarak ‘topla bilerek’ oynadığının kabul edilebileceğinin göstergesi olarak uygun şekilde kullanılmalıdır.

• Topun uzaktan gelmesi ve oyuncunun topu net bir şekilde görüyor olması
• Topun hızlı bir şekilde hareket etmemesi
• Beklenmeyen top olmaması
• Oyuncunun vücut hareketlerini koordine etmek için zamanı olması, örneğin içgüdüsel bir uzanma veya zıplama durumu, ya da sınırlı temas/kontrol sağlayan bir hareket olmaması
• Yerde hareket eden bir topla oynamak, havadaki bir topla oynamaktan daha kolaydır.

Bir ‘kurtarma’, bir oyuncunun elleri/kolları hariç (kendi ceza alanında bulunan kaleci dışında) vücudunun herhangi bir bölümüyle kaleye giden veya kaleye çok yakın geçen bir topu durdurması veya durdurmaya teşebbüs etmesidir.

Şu durumlara dikkat edilmelidir:

• ofsayt pozisyonundaki hareketli veya duran bir oyuncunun rakibinin yolunda bulunması ve onun topa doğru hareketini engellemesi, eğer rakibinin oynama imkanını veya top için mücadelesini etkilerse bu bir ofsayt ihlalidir, eğer bu oyuncu rakibinin yoluna doğru hareket eder ve onun ilerlemesini engellerse (örneğin rakibini bloklarsa), bu ihlal Kural 12'ye göre cezalandırılacaktır.
• topla oynama niyetiyle topa doğru hareket eden ofsayt pozisyonundaki oyuncuya topla oynamadan veya topla oynamaya teşebbüs etmeden veya rakibi ile top için mücadeleye girmeden önce faul yapılırsa, bu durum ofsayt ihlalinden önce gerçekleştiği için faul ile cezalandırılır.
• halihazırda topla oynayan veya oynamaya teşebbüs eden veya rakibi ile top için mücadele eden ofsayt pozisyonundaki bir oyuncuya ihlal yapıldığında, faul yapılmadan önce ofsayt gerçekleştiği için pozisyon ofsayt ile cezalandırılır.